Tǝmsilçilik: Kuir Kimliklǝrin Digǝr Kimliklǝrlǝ Kǝsişmǝsi

Bundan ǝvvǝlki yazıda mǝn fǝrqli kateqoriyalara bölmǝdǝn kuirlik vǝ ümumiyyǝtlǝ personajlar yaratmaq haqqında danışdım. Burada mǝn kuir tǝcrübǝnin tǝmsil olunması ilǝ bağlı bir neçǝ növ perspektiv tǝqdim etmǝk istǝyirǝm. Mǝsǝlǝn, kuir şǝxslǝrin aid olduqları digǝr sosial qruplar onların hǝyatına vǝ kuir tǝcrübǝsinǝ necǝ tǝsir edir?

Bu tip kimliklǝr adǝtǝn sosial olaraq formalaşır (hǝmişǝ olmaya bilǝr) vǝ tǝsirlǝri şǝxsin harada böyüdüyündǝn asılı olaraq dǝyişǝ bilǝr. Çox vaxt bu kimliklǝr şǝxsin kuir kimliyi ilǝ dǝ kǝsişir.

Mǝsǝlǝn, sosial-iqtisadi sinifdǝn başlayaq. Varlı kuir insanların hǝyatı yoxsulluq içindǝ yaşayan kuir bir insanınkından hǝqiqǝtǝn fǝrqli ola bilǝr. Mǝn demǝyǝ çalışmıram ki, ǝgǝr kimsǝ varlıdırsa, o, kuir olduğuna görǝ diskriminasiyaya mǝruz qalmır. Amma insanın maddi vǝziyyǝti hǝmin diskriminasiyanın şǝxsin hǝyatına nǝ qǝdǝr tǝsir etdiyindǝ mühim rol oynaya bilǝr. İnsanın resurslara daha rahat çıxışının olmağı, tǝbii ki, müǝyyǝn problemlǝrin hǝll edilmǝsini asanlaşdıracaq. Mǝsǝlǝn, ǝgǝr şǝxsin ailǝsi kuirfobik deyilsǝ, trans bir insan (ǝgǝr istǝsǝ) daha gǝnc yaşda vǝ daha tǝhlükǝsiz şǝkildǝ tranzisiya keçirǝ bilǝr. Burdakı şǝraitdǝ özünü rahat ifadǝ edǝ bilmirsǝ, (istǝnilǝn kuir şǝxs, kuir olmayan adamlara da bu aid edilǝ bilǝr) başqa bir ölkǝyǝ köçmǝklǝ nisbǝtǝn daha yaxşı yaşama nail ola bilǝr. Bu, spesifik bir nümunǝdir vǝ zǝngin bir ailǝdǝ doğulan hǝr bir trans (yaxud ümumǝn kuir) şǝxsin tǝcrübǝsini mütlǝq müǝyyǝn etmir. Çünki ailǝ kuirfobikdirsǝ, hǝmin şǝxsi sahib olduqları hǝr hansı bir sǝrvǝtdǝn kǝnarlaşdırmaqları da mümkündür. Bu, yǝqin ki, baş verir.

Bu, hǝm dǝ tǝhsil sǝviyyǝsindǝn asılıdır. Qeyd etmǝk istǝrdim ki, tǝhsil sǝviyyǝsi hǝmişǝ olmasa da, maddi durumumuzla çox ǝlaqǝli ola bilǝr. Hal-hazırda internet vasitǝsilǝ insanlar öz karyeralarını qura, universitetdǝn xeyli ucuz başa gǝlǝn onlayn kurslar götürǝ vǝ frilans iş ǝldǝ edǝ bilirlǝr. Nǝticǝdǝ onlar evdǝn işlǝyǝ vǝ fiziki iş yeri ilǝ bağlı müǝyyǝn problemlǝrlǝ üzlǝşmǝyǝ bilǝrlǝr. Bununla belǝ, kiminsǝ tǝhsilǝ daha yaxşı çıxışı varsa, bǝlkǝ dǝ bu ona netvörkinqlǝ bağlı şanslar verə bilǝr. Yenǝ dǝ, bu gün sosial media ön plana çıxdıqca bu, getdikcǝ daha az problem yaradır. Sadǝcǝ bizim kimi ölkǝlǝrdǝ mǝncǝ bu dünyanın digǝr yerlǝrindǝ olduğu qǝdǝr aktual deyil.

İrq haqqında da danışmaq istǝrdim. Ancaq bunun cǝmiyyǝtimiz üçün çox da aktual olduğunu düşünmürǝm. Çünki bizim ölkǝdǝ ǝhalinin ǝksǝriyyǝti azǝrbaycanlıdır. Bununla belǝ, bizim müxtǝlif etnik mǝnsubiyyǝtlǝrimiz var vǝ onların kuir kimliklǝrinin etnik mǝnsubiyyǝtlǝri ilǝ necǝ kǝsişdiyi barǝdǝ dǝqiq mǝlumatım yoxdur. Ancaq bu, yǝqin ki, araşdırmaq üçün çox maraqlı mövzudur vǝ mǝn Azǝrbaycanda müxtǝlif etnik qruplardan olan insanların tǝcrübǝlǝrini vǝ bunun ǝhalinin ǝksǝriyyǝtinin tǝcrübǝsindǝn nǝ dǝrǝcǝdǝ fǝrqli olduğunu eşitmǝk istǝrdim.

Əlillik nǝzǝrǝ alınmalı ǝn böyük amillərdən biridir, çünki bu ölkǝdǝ naviqasiya zamanı ǝhǝmiyyǝtli fǝrq yaradır. İnfrastruktur insanların müxtǝlif ehtiyaclarını dǝstǝklǝmir. Hǝr yerǝ asan giriş yoxdur; hǝr binada lift tapmaq olmur, bir çox yerlərdə panduslar düzgün quraşdırılmayıb. Ümumilikdǝ, bir yerdǝn başqa yerǝ getmǝk bir çox ǝlilliyi olan şǝxslǝr üçün çǝtin ola bilǝr. Bu cür mǝhdudiyyǝtlǝr insanın öz icmasına çıxışını mǝhdudlaşdırır. Əksǝriyyǝtimiz bizi başa düşǝn insanlarla vaxt keçirǝ bilmǝk üçün bir yerǝ toplaşmağı xoşlayırıq, lakin belǝ bir vǝziyyǝtdǝ müxtǝlif ǝlilliyi olan insanlar görüşlǝrǝ, tǝdbirlǝrǝ qatılarkǝn vǝ ya sadǝcǝ dostları ilǝ görüşǝrkǝn çǝtinliklǝrlǝ üzlǝşǝ bilǝrlǝr. Vǝ dǝstǝk sistemi psixi sağlamlığımızda hǝqiqǝtǝn böyük rol oynayır. Bunun qeyri-mümkün olduğunu demirǝm, amma yenǝ dǝ insanların öz şǝhǝrlǝrindǝ hǝrǝkǝt etmǝsi indiki qǝdǝr çǝtin olmamalıdır. Şübhǝsiz ki, internet vasitǝsilǝ insanlarla ǝlaqǝ saxlamaq indi daha rahatdır. Amma hǝr bir şǝxsin bunu fiziki olaraq da heç bir mǝhdudiyyǝt olmadan etmǝk şansı olmalıdır. Hǝmçinin sizin internetǝ çıxışınız sosial-iqtisadi tǝbǝqǝnizlǝ dǝ müǝyyǝn edilǝ bilǝr.

Bu, mental sağlamlığı ilǝ bağlı problemi olan şǝxslǝrǝ dǝ aiddir, cǝmiyyǝtdǝ maariflǝndirmǝnin olmaması, hǝtta öz icmamız daxilindǝ anlayış vǝ inklüzivliyin (inklüzivlik çox vaxt sözdǝ olur, amma praktikada yox) olmaması sǝbǝbindǝn insanlar müxtǝlif mǝkanlardan kǝnarda qala bilirlǝr.

Fǝrqli kimliklǝrdǝn asılı olaraq (mǝn rahat olsun deyǝ, kimlik sözünü istifadǝ edirǝm, bunların hamısı kimlik hesab edilmǝyǝ bilǝr) insanların kuir tǝcrübǝlǝri fǝrqlǝnǝcǝk. Hǝr yeni kǝsişmǝ hǝyatınıza yeni bir çǝtinlik vǝ ya sadǝcǝ fǝrq gǝtirǝ bilǝr. Vǝ mǝn hesab edirǝm ki, tǝmsilçilikdǝn danışarkǝn bunu nǝzǝrǝ almaq vacibdir.

Qlobal miqyasda kuir insanların mediada nisbǝtǝn daha çox tǝmsil olunmasına baxmayaraq kǝsişmǝ düzgün ǝks olunmur vǝ müxtǝlif növ mübarizǝlǝr göstǝrilmir. Söhbǝt ölkǝmizǝ gǝldikdǝ, mǝncǝ, hǝlǝlik kiçik guşǝmizi yaratmağa çalışırıq. Çünki kuirlik haqqında hǝr hansı ictimai qeyd hǝmişǝ absurd miqdarda nifrǝt nitqi ilǝ müşayiǝt olunur.

Müəllif: Sam