Trans aktivist Moldovada hava limanındakı təzyiqlərə qarşı çıxır

Trans hüquqları müdafiəçisi Aleks Şah bu ayın əvvəlində Kişinyov hava limanına çatanda sadə və adi bir sərhəd yoxlanışı gözləyirdi. Amma hadisə tezliklə onun sözləri ilə desək, “qəsdən alçaldıcı bir təcrübəyə” çevrilib — və bu təcrübə onun təhlükəsizlik hissinə dərin iz qoyub.

“Trans olduğumu anlayan kimi zabitlər gülməyə başladılar,” — Şah xatırlayır. “Pasportumu icazəsiz götürüb başqa əməkdaşlara göstərdilər, rusca sözlər atır, aralarında məni məsxərəyə qoyurdular. Onlara bunun hörmətsizlik olduğunu desəm də, cavab vermirdilər. İngiliscə danışırdım, amma cavab əvəzinə sadəcə daha çox gülürdülər.”

Şahın etibarlı dəvət məktubu, bilet və otel rezervasiyasını təqdim etməsinə baxmayaraq, izahat verilməyib. “Hər şey digər sərnişinlərin gözü qarşısında baş verirdi. Bir anda bütün polis əməkdaşları kabinadan çıxıb dəstə halında yığışdı və mənə baxaraq gülməyə davam etdilər. Elə bil bütün personal məni lağ obyektinə çevirmişdi.”

Daha sonra Şah ayrıca otağa aparılıb. “Gözləmə otağında ağlamağa başladım, amma gördüm ki, buna da gülürlər. Dayandırdım. O an qərara gəldim ki, baş verənləri sosial şəbəkədə ictimailəşdirim.”

Miqrasiya polisinin otağında yaşananlar isə daha narahatedici olub. “Baş zabit fəaliyyətim, təhsilim və hətta gender kimliyimlə bağlı suallar verirdi. Dəvət məktubundan jurnalist olduğumu anlayıb bu barədə də sorğu-sual etməyə başladılar — niyə Moldovaya gəldiyim, Ukraynaya gedib-getməyəcəyim, siyasi məqalələr yazıb-yazmadığım barədə. Sonra isə ‘niyə zahirim genderimə uyğun deyil’ kimi suallar verildi. Hamısı rusca idi — mən isə o dili bilmirəm və səhv cavab vermək riski vardı.”

Bu, Şahda güclü bir acizlik hissi yaradıb: “Hadisə zamanı əsəb, alçaldılma, kövrəklik və köməksizlik hiss edirdim. Əvvəllər belə bir problemim olmayıb deyə həmişə səyahət edərkən özümü güvənli hiss edirdim. Amma indi bilirəm ki, bundan sonra daha ehtiyatlı və stresli olacağam. Hətta gələcəkdə geyimimdə özümü ifadəmi gizlətməyi düşünürəm ki, problem yaşamayım.”

Şahın hadisə ilə bağlı polisə şikayət cəhdləri nəticəsiz qalıb. Bir zabit əvvəlcə rusca danışmağı tələb edib və ingiliscə davam etməkdən imtina edib, “SMS yazın” deyə məsləhət görüb. Yenidən zəng edəndə isə bildiriblər ki, bu məsələ polisə aid deyil, hava limanı ilə əlaqə saxlamaq lazımdır.

Çıxış yolu tapa bilməyən Şah, vətəndaşı olduğu Azərbaycanın Moldovadakı Səfirliyinə müraciət edib. Onların sözlərinə görə, səfirlik rəsmiləri şikayət məktubunu qəbul edib və Moldovanın Xarici İşlər Nazirliyi ilə əlaqə yaradılacağına söz veriblər. “Ən azından orada dinlənildiyimi hiss etdim,” — Şah deyir.

Hadisə Şərqi Avropada trans səyahətçilərin həssas vəziyyətini bir daha gündəmə gətirib. Şah üçün bu yalnız şəxsi travma deyil, həm də siyasi mesajdır: “Məsuliyyətlilik istəyirəm. Moldovanın rəsmi qurumları baş verənləri diskriminasiya və təhqir kimi tanımalı və digər trans səyahətçilərin başına eyni hadisənin gəlməməsi üçün addımlar atmalıdır. Mən həm də göstərmək istəyirəm ki, alçaldılsaq belə, səsimizi qaldırsaq, eşidilə bilərik.”

Şikayətin rəsmi addımlara gətirib çıxarıb-çıxarmayacağı hələ məlum deyil. Amma Şahın şahidliyi artıq institusional transfobiyanı, sərhəd təhlükəsizlik təcrübələrini və bu cür münasibətlərlə üzləşən kuir icmaların qarşılaşdığı riskləri ortaya qoyub.

Powered by Froala Editor